در این کتاب، دکتر عبدالحسین زرین‌کوب با دقت و دانش عمیق خود، به تجسم و بازنمایی واقعیت‌های روحی و فرهنگی دوران حلاج می‌پردازد. او با شکوهی خلاق و کوشا، نقاب عصر حلاج را برمی‌دارد و تلاش می‌کند تا بازسازی صحیح و اصیلی از زندگی و زمانه‌ی این عارف شجاع را ارائه دهد. زرین‌کوب، با اندیشه‌ی تاریخی و ادبی، حلاج را از زاویه‌های گوناگون روشن‌تر می‌کند. او به‌طور هوشمندانه‌ای روایت‌های مختلف و اندیشه‌های متعددی که در‌مورد حلاج ارائه شده را بازنگری می‌کند و در‌نهایت، تلاش می‌کند تا حقیقت پنهان واقعیت‌های این شخصیت تاریخی پرکشش را کشف کند. در این کتاب، حلاج نه‌تنها به‌عنوان یک شخصیت تاریخی، بلکه به عنوان نمادی از اراده‌ی شجاعانه برای جستجوی حقیقت و عشق بی‌قید‌و‌شرط به خدا معرفی می‌شود. زرین‌کوب با وارونه کردن صفحات تاریخ و فرهنگ، حلاج را به‌عنوان یک قهرمان و قدیس، نه به‌معنای سنتی کلمه، بلکه به‌معنای عمیق و روحانی معرفی می‌کند.