در این کتاب گروه‌های گوناگون جوانمردان در تاریخ ایران از دیرباز تا عصر حاضر معرفی شده هم چنین جوانمردی در ایران از جنبه‌های گوناگون به اختصار بررسی شده است. آغاز کتاب به معرفی عیاران، سربداران و پهلوانان اختصاص دارد. ذکر خصوصیات اهل زورخانه، لوتیان، و جوانمردی پیشه‌وران از مطالب بعدی کتاب است که در پایان به اخلاق جوانمردی اشاره می‌گردد. نگارنده تصریح می‌کند: "این که قرن‌های متمادی، از پیش از اسلام تا عصر حاضر، جوانمردی در ایران دوام یافته است، نشان دهنده‌ی ریشه‌های مستحکم این آیین در اعتقادات و فرهنگ مردم ایران است. طبقه‌ی عامه‌ی ایران، از سپاهی و پیشه‌ور و صوفی، قرن‌ها پیرو و طرفدار این آیین بوده‌اند و پیروان جوانمردی همواره با دو چهره‌ی زشت و زیبا، در تاریخ ایران حضور موثر داشته‌اند. سال‌ها "جوانمرد" شدن چه به صورت عیار، و چه پهلوان، و چه جاهل و لوتی، آرمان نوجوان و جوانان ایرانی بوده‌ است و گروه‌های جوانمردان به تربیت و راهنمایی جوانان طبقه‌ عامه‌ی ایران زمین مشغول بوده‌اند و فرزندان ایران را با اصولی کاملا منطبق با روحیات ایرانی پرورش می‌دادند و به آنان خلق و خوی جوانمردی را نظیر شجاعت و دلاوری، دستگیری بینوایان و تنگدستان، کرم و بخشندگی، وفای به عهد و پیمان، رعایت حق نان و نمک، غیرتمندی، سرسختی در برابر ستمگران و ترحم نسبت به محرومان، تعلیم می‌دادند".