شعرهای «عبید زاکانی» از طنزپردازی عصر حافظ را باید به دو قسم هزل و جد تقسیم کرد. شعرهای مطایبه او همه به قصد عیب‌جویی و عیب‌گویی از اندیشه، کردار و گفتارهای معاصران سروده شده و انتقادی است از مردم فاسد و عنان گسیختة زمان. نزدیک 300 بیت از این شعرها عبارت است از یک تریجع‌بند و یک مثنوی کوتاه و چند تضمین و قطعه‌ها و رباعی‌ها، اما شعرهای جد عبید که کلیات او را ترتیب می‌دهد مجموعه‌ اشعاری است در حدود سه هزار بیت مرکب از قصیده، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، غزل، قطعه، رباعی و مثنوی طولانی عشاق‌نامه. شیوة عبید در سخنوری شیرین و دلچسب است. نثر او بسیار روان و ساده و وافی به مقصود و خالی از حشو، و شعرش نیز سلیس و روان و به دور از تعقید و ابهام است. کتاب حاضر علاوه بر شرح‌ زندگی عبید زاکانی به درج غزلیات، رباعیات، مثنوی عشاق‌نامه، لطایف، و قصیدة موش و گربة وی به دو زبان فارسی و انگلیسی اختصاص یافته است. در نگارش این سروده‌ها از نسخة خطی دیوان این شاعر در موزة بریتانیا و نسخة دیگری در کتابخانة ملی پاریس به شماره و علامت suppl. persan 82 سود جسته است.