کتاب اشعار محمود

شعر و ادبیات، هنری والا و ارزشمند، خیال‌انگیز و رویایی است که شوری در دل می‌افکند و افکار و اندیشه‌ها را به بهترین شکل تعبیر می‌نماید و ارائه می‌دهد. در ادبیات، کارکرد زیباشناختی نمودی چشمگیر دارد و این زیبایی به آرایه‌ها و زیورهای ادبی و نحوۀ بیان بستگی دارد که شاعر و نویسنده به کار می‌گیرد. ادبیات زبانی دارد چندمعنایی، عاطفی، تخیّلی و سمبلیک و ذوق و فکر آدمی را به کنکاش می‌کشد. ادبیات مؤثرترین وسیلۀ ابلاغ است و بهترین ابزاری ‌است که اخلاق و معارف و پند و اندرز و عشق و ایمان و عرفان را به نسل‌ها و عصرها منتقل می‌کند، از این روست که ادبیات ما آینۀ فرهنگ ماست. عالمانِ علم ادب سه ویژگی گستردگی، مقبولیت و پایندگی را از ویژگی‌های آثار ادبی می‌دانند و پیداست که هر چه شعر قوی‌تر باشد ماندگارتر و مقبول‌تر است. ادبیات ایران اسلامی سری بر افلاک دارد و پای بر زمین و معجون دل‌انگیزی است از آهنگ و اندیشه و عاطفه و احساس و تخیّل. یکی از عواملِ قدرت و قوّت این ادبیات، زبان شیرین فارسی است که زبان اول عالم تشیّع است و زبانی است ریشه‌دار و با دایرۀ وسیع واژگانی و ترکیب‌ها و استعدادهای فراوان در کنایه‌ها، ضرب‌المثل‌ها و آرایه‌های مختلف. این زبان وقتی از قرن پنجم هجری به بعد با عرفان درآمیخت طراوت و لطافت و معنویتی خاص یافت، دگرگون شد و انگار سنایی‌ها، عطّارها و مولوی‌ها دست سخن را گرفتند و بر آسمان شدند. آرمان‌های بلند، کمال انسانی، فضیلت و زیبایی‌های معنوی به حوزۀ شعر کشیده شد، شعر از تعلّق‌های زمینی و معشوقه‌های خاکی به معبود ازلی و ابدی گرایید و عشق موتور حرکت شد و شور و مستی و شیدایی و جنون را آفرید. شعر، اخلاق‌مدار و انسان‌محور و خداجوی شد و شاعران بزرگ ما با دیدی عاشقانه و عارفانه بر همۀ هستی عاشق شدند و آنچه آفریدند و سرودند افتخارآفرین و تحسین‌برانگیز گشت و آثاری پیدا شد که از سرزمین ما پا فراتر نهاد و جهانگیر شد. انقلاب اسلامی هم که به وقوع پیوست فصل تازه‌ای از ادبیات آغاز گردید و بر افتخارات پیشین افزود و شعر را از نظر صراحت گفتار و سادگی و روانی، هماهنگی با روح اجتماعی و احیای مفاهیم و مضامین اسلامی صدرنشین ساخت. این ادبیات لبریز از مفاهیمی چون شهید و شهادت، ایثار و پاکبازی، اخلاق و صداقت، امانت و ولایت آکنده است و از عطر و بوی کربلا و نینوا و شمیم دل‌انگیز انتظار سرمست است و رایحۀ فاطمی و رضوی و شورانگیزی محرّم و صفر و غدیر و قربان را در خویش دارد. در شعر انقلاب اسلامی دین و ملیّت، سنّت و نوآوری، عقل و عشق، حکمت و فضیلت به هم درآمیخته است. در این شعر دیدگاه‌ها گسترده و کرانه ناپیداست و شاعر، شریک غم همۀ مستضعفان و ستم‌دیدگان عالم است و به سرنوشت و تاریخ جهان و اسلام می‌اندیشد و در انتظار منجی عالم بشریت لحظه‌شماری می‌کند. و اما شعر دفاع مقدس هم بخشی ‌است از شعر انقلاب اسلامی که هشت سال پایداری و سلحشوری این مردم قهرمان و ملت نستوه و مقاوم را به تصویر کشیده است. این بخش از شعر انقلاب اسلامی از نظر فرم و قالب، همۀ انواع شعر را در برگرفته و از نظر محتوا، وصفی و مدحی، غنایی و مرثیه، طنز و اخلاقی و حماسی را شامل می‌گردد. حماسه‌آفرینان و سلحشوران در این ادبیات دیگر افسانه و داستان نیستند، بلکه مردان واقعی این مرزوبوم‌اند که برای حفظ کیان و استقلال وطن و دفاع از ارزش‌های الهی خالصانه جنگیده‌اند و شهادت را همواره برای حفظ آرمان‌های الهی افتخار دانسته‌اند.