نویسنده در کتاب حاضر به تبیین چهرة تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی «غار اسپَهبَد خورشید» واقع در شهرستان سوادکوه پرداخته است. در این مسیر پس از پرداختن به پیشینة تاریخی سیاه کوه و معرفی غارهای آن، از نگاه باستان‌شناختی غار اسپَهبَد خورشید مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه سرگذشت اسپَهبَد خورشید پسر «دادمهر ضرخان» بازگو و ماجرای عصیان خلیفه بر اسپَهبَد و انقراض سلسلة «گیل گاو باره» شرح داده شده است. شایان‌ذکر است گزارش نخستین همایش معرفی و شناخت غار اسپَهبَد خورشید در بخش پیوست کتاب درج شده است.