کتاب طبیعت فقر توده‌ای

فقر، نیرومندترین و بزرگ‌ترین مصیبت بشری است. فقر، مولد دردهای بسیار است، از گرسنگی و بیماری گرفته تا اختلافات داخلی و حتی جنگ. معمول‌ترین توضیح علت فقر توده‌ای که هر روزه در همه‌ی طبقات علمی و حرفه‌ای عرضه می‌شود این است که جامعه "طبیعتا فقیر" است و این در ارتباط با ویژگی‌های طبیعی ذکر می‌شود: مانند این که زمین، سنگلاخ، خشک و یا کم است. یا با کمبود معدن مواجه است. وقتی شمار زیادی از مردم در چنین محیط بی‌برکت و نامساعدی تلاش می‌کند، نتیجه‌ی آن اجتناب‌ناپذیر است: آن‌ها بازده کوچکی را میان خویش تقسیم می‌کنند، و در نتیجه فقیرند. از جنگ دوم جهانی تاکنون چهار جامعه‌ی دچار چنین فقری شاهد رشد پیوسته‌ی درآمد و تقسیم گسترده‌ی آن در میان مردم خویش بوده‌اند. از این کشورها به عنوان نمونه‌هایی از پیشرفت موفقیت‌آمیز نام برده می‌شود. این کشورها، تایوان، سنگاپور، هنگ‌کنگ، و اسراییل‌اند. هیچ‌یک از این‌ها از لحاظ زمین یا منابع طبیعی برتری ندارند. از سوی دیگر، ایران و شبه‌جزیره‌ی عربستان ثروتمند‌ند و اکنون باارزش‌ترین منابع یعنی نفت را نیز دارند. اما شهروندان این دو کشور رشد زیادی را تجربه نکرده و زندگی کوتاهی را می‌گذرانند. فقر توده‌ای پدیده‌ای سخت یگانه است. به همین ترتیب اقدام برای درمان آن شکستن سازش و فراهم‌سازی چند راه گریز، از گریز در درون تعادل و فرهنگ فقر، تا ایجاد اشتغال شهری به جای روستایی، همه بخش‌هایی از یک اندام کل هستند. کمک‌های مربوط از کشورهای دارا برای سرمایه‌گذاری ضروری در آموزش، کشاورزی و صنعت به طور برابر متعلق به این اندام است. هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که یک بخش مهم‌تر از بخش دیگر است ولی، به همین ترتیب، همه‌ی آن‌ها باید در برنامه‌ی کشورهای ندار و در وجدان سرزمین‌های دارا باشند. هیچ درمانی برای فقر نمی‌تواند از آن‌چه یک اندام کل است حذف گردد.