خانه‌خوانی: تجربه زندگی در خانه‌های دوره‌ی گذار معماری تهران

در داستان «خانه باید خانه باشد» حسین سناپور، زوج جوان روشنفکری در جست‌وجوی مدام برای یافتن چیزی که باید «خانه باشد»، خانه‌های بسیاری را با شکل و شمایل و ابعاد مختلف می‌بینند و چند صباحی می‌مانند و سپس می‌روند به دنبال خانه‌ای دیگر و این جست‌وجو گویی تا ابد برایشان ادامه دارد، انگاری هیچ خانه‌ای نمی‌تواند برای آن‌ها «خانه باشد». این‌که چه‌گونه خانه‌ای خانه‌ی ما می‌شود و چرا، پاسخش در ارتباطی‌ست که با اجزای خانه‌ها می‌یابیم، خاطره‌هایی که در آن‌ها شکل می‌دهیم، دلبستگی‌ای که اتفاق می‌افتد و مسائل بسیار دیگری که امنیت، آرامش و ... بخشی از ماجرای آن است. یک نکته‌ی اساسی در این خصوص وجود دارد، آن‌هم فهم سازندگان خانه‌ها، مای ساکن آن‌ها و گذر عمری‌ست که در آن خانه و خانه‌ها اتفاق افتاده و ارتباط دوسویه‌ی آدم‌ها و خانه‌ها را شکل می‌دهند. روزگاری در تهران، در بازه‌ی دهه‌های سی و چهل قرن 1300 خورشیدی، معماری خانه‌ها از درون و بیرون، در مسیری حرکت می‌کرد که به خانه‌ها و ساکنانشان هویت و معنایی می‌داد که به نظر می‌رسید نمی‌شود آن‌ها را بدون هم در نظر گرفت. همان حس غریبی که به آدم‌ها و خانه‌ها قرابت و میل به بودن و هست شدن می‌بخشید و اگر خوب چشم بچرخانیم، ازدست‌شدنش را در دهه‌های پسینش می‌بینیم و خانه‌هایی که برای ساکنانشان دیگر خانه نیستند. کتاب «خانه‌خوانی؛ تجربه‌ی زندگی در خانه‌های دوره‌ی گذار معماری تهران» نوشته‌ی «علی طباطبایی»، برآمده از پژوهشی‌ست که در ابتدای امر برای پایان‌نامه‌ی نویسنده انجام شده و در ادامه به مجموعه نوشته‌‎هایی رسیده در بررسی تجربه‌ی زیسته‌ی تعدادی از آدم‌ها در خانه‌هایی که به‌واقع خانه بوده‌اند! این کتاب با بررسی دقیق جزئیات خانه‌هایی که انتخاب کرده و روایت آدم‌های ساکن آن خانه‌ها در گذر سالیان، دست به روایتی ژرف از زیستن زندگی در خانه‌هایی زده که فقط برای سرپناه بودن و گرم و خنک شدن ساخته نشده بودند!