نگارنده در کتاب حاضر به اختصار به جنبه‌های تمدنی و تاریخ سلسله‌های حکومت‌گر ایران باستان اشاره می‌کند. دلایل شکل‌گیری و انقراض حکومت‌های ایران باستان، دستاوردها و خصایص فرهنگی ایرانیان از دیگر مطالب کتاب به شمار می‌رود. بر این اساس در کتاب پس از بیان موقعیت جغرافیایی و اوضاع طبیعی فلات ایران، وضعیت سکونت در دشت‌ها، و تمدن ایران در هزاره‌ی چهارم تا هزاره‌ی دوم ق. م و هم‌چنین منشاء نژادی ساکنان ماقبل تاریخی فلات ایران بررسی می‌شود. در ادامه و در فصل‌های مستقل به تاریخ و تمدن حکومت‌هایی چون عیلام، مادها، پارس‌ها (هخامنشی‌ها)، مقدونیان (سلوکیان)، پارتیان (اشکانیان) و ساسانیان اشاره می‌گردد. در کنار این مطالب نویسنده مطالبی چون مهاجرت و ورود آریایی‌ها، زرتشت و آموزه‌های او، دیگر ادیان و مذاهب ساکن در ایران، از جمله یهودیان، بودایی‌ها، مزدکیان، مانویان، را بازگو می‌کند. حدود جغرافیایی، تشکیلات حکومتی، حیات اقتصادی، ویژگی‌های اجتماعی، مذهب، خط و زبان، هنر، اخلاق و آداب و رسوم، آموزش و پرورش، گاه‌شماری و سپاه از دیگر حوزه‌هایی است که نویسنده افزون بر تاریخ سیاسی هر دوره‌ی تاریخی به آن‌ها می‌پردازد. در بخش هنر و صنایع نیز، جنبه‌هایی چون معماری و شهرسازی، حجاری در سنگ، فلزکاری، قالیبافی، صنعت شیشه، نساجی، سفال‌سازی، گچبری، کاشی‌کاری، پیکرتراشی برای هر دوره بررسی می‌شود.