کتاب ما چگونه، ما شدیم: ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی در ایران

“چرا شاهان ما فاسد و بد بودند؟ چرا شاهان فرانسه یا انگلستان همه بد و فاسد نبودند؟ چرا رجال ما در عصر قاجار سرسپرده به سفارتخانه های خارجی بودند؟ چرا رجال انگلستان، روسیه یا فرانسه سرسپرده و وابسته نبودند؟ “و بسیاری چراهای دیگر… زیبا کلام در این کتاب سعی می کند با فاصله گرفتن از تئوری های مرسوم که اکثرا ریشه های کمونیستی و استعماری دارد به اصالت موضوع عقب ماندگی ایران بپردازد. زیبا کلام باور دارد که استعمار، علت عقب ماندگی ایران نیست، بلکه معلول آن است؛ به این معنی که عقب ماندگی ایران باعث شده است که استعمار به سمت آن هجوم بیاورد و بتواند در آن نفوذ کند : "در حالی که پرسش من، آن بود که چرا ایران اساسا در وهله اول بدل به کشوری عقب مانده گردید تا استعمار بتواند بر آن سوار شود؟" نویسنده در ادامه کتاب سعی می کند به دلایل و عواملی که به طور کلی باعث عقب ماندگی شرق در برابر غرب شده است بپردازد و دلایل مختلفی را برای آن ذکر می کند.