کتاب لودویگ فوئرباخ و ایدئولوژی آلمانی

انسانها تاریخ خود را می سازند -نتیجه اش هرچه می خواهد باشد- در آن هرکس به دنبال هدف آگاهانه خویش روان است و درست برآیند این اراده های مختلف، در جهت های مختلف و برآیند تاثیرات گونه گون بر جهان خارجی است که تاریخ را تشکیل می دهد. پس این پرسش نیز پیش می آید: این افراد بسیار چه می خواهند؟ اراده یا ناشی از شور و هیجان یا سنجیده است. ولی اهرمهایی که بلاواسطه شور و هیجان یا سنجیدگی را تعیین می کنند بسیار متنوعند. این اهرمها می توانند تا اندازه ای عوامل عینی خارجی، تا اندازه ای انگیزه های آرمانی، جاه طلبی، «علاقه به حقیقت و عدالت»، تنفر شخصی یا حتا انواع هوسهای فردی محض باشند. اما از یکسو ما دیده ایم که بسیاری اراده های فردی که در تاریخ فعالیت دارند غالبا نتایجی غیر از نتایج قصد شده به بار می آورند و بیشتر نتایجی کاملا متضاد؛...