کتاب رساله‌ی دوم درباره‌ی دولت: نوشته‌ای پیرامون ریشته، گستره و غایت راستین دولت مدنی

کتاب حاضر یکی از متون کلاسیک و بسیار با نفوذ غربی در حوزة فلسفة اخلاق و از جمله آثاری است که رویای تاریخی‌اش را می‌توان مستقیم، هم در انگلیس و هم در انقلاب آمریکا و قانون اساسی این کشور، انقلاب صنعتی بریتانیا و همة جوامع دموکراتیک غربی یافت. این اثر یکی از برآمدهای الهیات مسیحی پروتستان و از دست‌آوردهای مهم آن شاخة مذهبی، و پایه و مایة لیبرالیسم است. هدف نگارنده فراهم ساختن توحید دینی برای بحث مالکیت و در نهایت همة سنجه‌های لیبرالیسم بوده است. به طور کلی باید گفت که لیبرالیسم چیزی جز توجیه عقلانی دین، آن هم در پرتو جنبش اصلاح دینی دو سده جلوتر از لاک، نبوده است. بحث «حقوق فردی، آزادی فردی، مالکیت فردی، برابری، جامعة مدنی» و در نهایت «دولت» در مغرب‌زمین ریشة دینی دارند که همه از پرتو جنبش اصلاح دینی لوتری برخاسته‌اند. تمدن غربی بر پایة سنت یهودی ـ مسیحی بنا شده و لیبرالیسم نیز به عنوان بزرگ‌ترین دست‌آورد غرب، محصول مسیحیت است. کتاب حاضر در 19 فصل تدوین شده است و مباحثی از این دست را دربردارد: حاکمیت طبیعت؛ وضعیت جنگی؛ بردگی؛ ولایت قهری پدر؛ جامعة مدنی یا سیاسی؛ پیدایش جوامع سیاسی؛ غایت جامعه سیاسی و دولت؛ محدودة قدرت قانون‌گذاری تابعیت؛ ولایت پدری؛ اشغال‌گری؛ جباریت؛ انحلال دولت.